Afgelopen 29 maart hebben collega Helma Luiten en ik een werkbezoek gebracht aan Natuurbegraafplaats Zomerlanden. Deze natuurbegraafplaats ligt in Heinenoord, onder Rotterdam. Tot nog toe de eerste en enige grote natuurbegraafplaats in Zuid-Holland. Lees verder voor een impressie in woord en beeld.

Meer lezen over wat natuurbegraven eigenlijk inhoudt? Ik schreef er eerder een artikel over.

Natuurbegraafplaats Zomerlanden: een blijvende rustplaats

De natuurbegraafplaats ligt in het noorden van de Hoeksche Waard en omvat 9 hectare. Het ligt in een stuk bos waar oorspronkelijk voornamelijk essen stonden. We hebben echter met eigen ogen gezien hoe de recente storm veel bomen heeft doen knakken!

Op de website en in de mooi vormgegeven brochure van de natuurbegraafplaats is alles te lezen over de historie en inrichting. Het gebied wordt omringd door de Oude Maas en kent daardoor unieke zoetwatergetijden. Je kunt er zelf een plek uitzoeken, alle graven kennen eeuwigdurende grafrust.

Samen met een medewerkster hebben we een rondje gelopen over de begraafplaats. We kregen een uitgebreide toelichting en konden zien dat al veel mensen een plekje aangekocht hebben. De natuurbegraafplaats is in juli 2021 geopend en er zijn al best wat mensen begraven. De begraafplaats is vrij toegankelijk als je er eens een rondje wilt lopen. De begraafplaats organiseert ook rondleidingen als je meer wilt weten of gewoon nieuwsgierig bent. Voor mensen die minder goed ter been zijn hebben ze een e-car ter beschikking (een soort golfkarretje). Deze is ook te gebruiken bij uitvaarten.

Impressie van de begraafplaats met op de achtergrond het ontvangsthuis. Er is nog niet veel groen te zien in deze tijd van het jaar, maar dat zal later in het seizoen ongetwijfeld anders zijn.

Een grafheuvel die nog verder zal inklinken, met bovenop een boomschijf. Deze boomschijven zijn de enige toegestane grafmonumenten. Een sobere markering die uiteindelijk ook zal opgaan in de natuur. Overigens zijn van alle graven de gps coördinaten bekend, zo kan je altijd de plek terugvinden waar je dierbare ligt begraven.

Afscheid vormgeven op de natuurbegraafplaats

De natuurbegraafplaats heeft een mooi ontvangsthuis, waar je een afscheidsbijeenkomst en condoleance kan houden. Bij mooi weer kan dit zelfs buiten op het ruime terras, als dit passend voor je is natuurlijk. De ruimte kan je inrichten naar eigen wens, in theateropstelling of meer informeel met losse groepjes zitjes. Ook wat betreft catering is er veel mogelijk. Het is warme, huiselijke plek, ik vond het een prettige ruimte met een fijne sfeer.

De ontvangstruimte waar zowel de afscheidsbijeenkomst als condoleance gehouden kan worden. Hier natuurlijk leeg toen wij er op bezoek waren.

De achterkant van de ontvangstruimte, met het terras. Via deze route begeleid je je overleden dierbare richting de begraafplaats. Vanuit de ruimte binnen ga je via openslaande deuren het terras op en zo naar beneden.

Merlijn en Helma.

Wil je meer weten over natuurbegraven? Heb je een specifieke vraag hierover of een meer algemene vraag? Bel of mail me gerust, ik sta je graag te woord.

Natuurbegraven is de laatste jaren sterk in opkomst. Het past in de trend van ‘teruggeven aan de natuur’ en rekening houden met het milieu. Het is eigenlijk de oudste en meest natuurlijke manier om je dierbare te begraven. Het graf ligt in een weids natuurgebied of in een bos, met eeuwig rust.

Natuurbegraven voldoet bij uitstek aan de wens voor meer verbinding tussen mens en natuur. Je geeft het lichaam terug aan de natuur, op een mileubewuste manier. De schoonheid van de natuur geeft troost en biedt rust.

In dit artikel licht ik onder meer toe wat natuurbegraven inhoudt, waar dit mogelijk is en wat de verschillen zijn met traditioneel begraven.

Wat houdt natuurbegraven in?

Natuurbegraven is een alternatief voor traditioneel begraven. Het vindt plaats op een natuurbegraafplaats. Dit is een plek waar het behoud of de ontwikkeling van natuur voorop staat. Er gelden ook regels om de natuur te beschermen. Het graf gaat op in de natuur, het is een natuurlijke kringloop.

Door natuurbegraven draag je bij aan het in stand houden van natuur voor de generaties na jou. De begraafplaats belast het milieu zo min mogelijk. Daarom zijn er voorwaarden verbonden aan de kleding die de overledene draagt. Ook de kist of wade moeten aan bepaalde regels voldoen. Het moeten allemaal materialen zijn die makkelijk weer door de natuur kunnen worden opgenomen.

Denk voor kleding aan ongeverfd linnen en katoen, aan zijde, wol, hennep en bamboe. Voor de kist kan dit bijvoorbeeld onbehandeld, massief hout zijn of een mand van gevlochten bamboe. Elke natuurbegraafplaats heeft hier richtlijnen voor.

De grafrust is eeuwigdurend. Je koopt dus echt een stukje natuur wat bestemd is voor jou. Dit kun je bij leven al doen, dan is je plek gereserveerd. Overigens is het ook mogelijk om na een crematie de asbus te begraven op een natuurbegraafplaats. De asbus moet dan ook van natuurlijk afbreekbaar materiaal zijn gemaakt.

Natuurbegraafplaatsen in Nederland

De meningen verschillen over wanneer een begraafplaats zich ‘natuurbegraafplaats’ mag noemen. Er zijn ook traditionele begraafplaatsen die een stuk hebben gereserveerd voor natuurbegraven. Volgens sommigen zijn dit geen natuurbegraafplaatsen, maar begraafplaatsen in het bos. Een belangrijk criterium hierbij zijn de gedenktekens. Als er gedenktekens worden toegestaan van materialen die niet thuishoren in de natuur, dan mag het volgens hun defnitie geen natuurbegraafplaats heten.

De Branchevereniging van Natuurbegraafplaatsen, BRANA, hanteert de volgende definitie:

“Een echte natuurbegraafplaats onderscheidt zich omdat de doelstellingen gericht zijn op verbetering van de natuur. Er heerst eeuwigdurende grafrust en het natuurbeheer wordt uitgevoerd door een gecertificeerd natuurbeheerder. Uiteraard worden er alleen vergankelijke materialen gebruikt en zijn er geen blijvende grafmonumenten. De planologische bestemming van een echte natuurbegraafplaats is natuur én begraafplaats.” (Bron) 

De natuurbegraafplaatsen die onder deze definitie vallen, vind je met name in de oostelijke kant van Nederland. Op dit moment zijn er zo’n 25 natuurbegraafplaatsen in het land. In de buurt van Zutphen ligt Natuurbegraafplaats Schapenmeer, in Vorden.

Een overzicht van alle natuurbegraafplaatsen in Nederland vind je op deze kaart van Branchevereniging BRANA:

Verschillen begraven en natuurbegraven

Grafrust
Op natuurbegraafplaatsen geldt eeuwige grafrust. Graven worden niet geruimd. Bij een aantal natuurbegraafplaatsen kun je echter ook voor een bepaalde termijn kiezen, bijvoorbeeld tien of vijftig jaar. Op de meeste reguliere begraafplaats geldt altijd een bepaalde termijn voor de grafrust, waarna de graven worden geruimd. De termijn voor particuliere graven kan eventueel verlengd worden, daar zijn dan opnieuw kosten aan verbonden.

Gedenktekens
Op een natuurbegraafplaats vind je geen stenen gedenktekens, dat is immers materiaal dat niet opgaat in de natuur. Wat wel is toegestaan als gedenkteken is een houten boomschijf, met inscriptie indien gewenst. Deze blijven lang goed, maar vergaan op den duur en worden weer opgenomen door de natuur. Het graf vind je overigens altijd terug met gps coördinaten.

Onderhoud
Op een reguliere begraafplaats moeten deze stenen gedenktekens en de graven onderhouden worden. De begraafplaats brengt hier meestal kosten voor in rekening op jaarbasis. Op een natuurbegraafplaats heb je deze onderhoudskosten niet. Daar doet de natuur zijn werk.

Enkele graven
De graven op een natuurbegraafplaats zijn meestal enkele graven, voor één persoon. Wil je als familie of stel bij elkaar liggen, dan reserveer je een aantal plekken die vlak naast elkaar liggen. Op een reguliere begraafplaats zijn de graven voor meerdere personen bedoeld, waardoor je samen in één graf komt te liggen.

Natuurlijke materialen
Op een natuurbegraafplaats gelden zoals eerder beschreven, een aantal regels voor de kleding van de overledene en voor de kist, mand of wade. Alle materialen moeten makkelijk opgenomen kunnen worden door de natuur.

Natuurbegraven duurder dan traditioneel begraven?

Een natuurbegrafenis kán minder kosten dan een reguliere begrafenis. Dit is echter afhankelijk van de keuzes die je maakt. En dat maakt vergelijken lastig.

Het maakt uit of je op een reguliere begraafplaats kiest voor een algemeen of een particulier graf. Het tarief voor een algemeen graf op een reguliere begraafplaats is lager dan een graf op een natuurbegraafplaats. Daar staat tegenover dat een algemeen graf na ongeveer vijftien jaar wordt geruimd. Bovendien betaal je ook nog voor onderhoudskosten en vaak de kosten voor een grafmonument. Daarnaast heb je altijd nog de begraafkosten.

Op een natuurbegraafplaats betaal je eenmalig voor een graf en zijn er begraafkosten. Onderhoudskosten zijn er niet en ook geen kosten voor een grafmonument. Dit maakt dat je per saldo vaak lager uitkomt met de kosten. Als je de verschillen exact wilt weten, dan zal je de tarieven van een bepaalde natuurbegraafplaats en reguliere begraafplaats naast elkaar moeten zetten. Ik help je hier graag bij als je wilt, ik weet waar je allemaal rekening mee moet houden.

Eén zijn met het landschap

Graven op een natuurbegraafplaats liggen onregelmatig verspreid over het landschap. De plek kun je altijd terugvinden met gps coördinaten, mocht het gedenkteken vergaan zijn. Tussen de graven is veel ruimte, er zijn geen hekken.

Ook de afscheidsruimtes gaan op in het landschap. Uitgevoerd in natuurlijke kleuren en materialen en organisch van vorm. Alles om één geheel te vormen met de natuur er omheen.

Benieuwd geworden naar natuurbegraafplaatsen? Je kunt er altijd een kijkje gaan nemen of een afspraak maken voor een rondleiding. De medewerkers ontvangen je graag. Zo ben ik zelf met mijn intervisiegroep te gast geweest bij Koningsakker in Arnhem. Een prachtige plek, gelegen bij de abdij Koningsoord. De natuurbegraafplaats is aangelegd op de voormalige maisakkers.

Neem gerust contact op als je meer wilt weten over natuurbegraven of als je een andere vraag hebt. Ik sta je graag te woord.