Een stappenplan bij overlijden, voor het regelen van de begrafenis of crematie. Dat klinkt misschien een beetje gek, want een uitvaart organiseren is niet het afvinken van een lijstje. Toch zoeken mensen naar zo’n stappenplan, want het geeft ook houvast. Als je nog nooit met het regelen van een begrafenis of crematie te maken hebt gehad, komt er veel op je af. En dan is een stappenplan bij overlijden gewoon prettig. Of je wilt je voorbereiden op dat wat komen gaat, je vast wat inlezen. Ook dan komt een stappenplan goed van pas.

Elk overlijden en elke uitvaart is uniek. Het loopt hoe het loopt. Toch is er wel iets te zeggen over de te volgen stappen na een overlijden. Lees verder voor dit stappenplan bij overlijden. 
Wellicht ook handig voor je: de checklist die ik maakte met wensen voor de uitvaart.

Waar je ook bent, ‘k zou ’t niet weten.
Niet in afstand of tijd te meten.
maar ik heb je bij me,
diep in mij,
Daarom ben je zo dichtbij.
– Anoniem. Uit: Als je woorden zoekt: wanneer je
in aanraking komt met de dood

Stappenplan bij overlijden, wat als eerste?

Het moment dat je dierbare is overleden is daar. Misschien na een kort of lang ziekbed, of volkomen onverwacht. Thuis, in het verpleeghuis, ziekenhuis, hospice of welke plek dan ook. Weet dat er geen directe haast is om in actie te komen. Als het mogelijk is en de behoefte is er, neem dan gerust de tijd om bij je overleden dierbare te zijn. Neem afscheid, neem diegene nog eens goed in je op, neem haar of zijn hand in de jouwe. Niks moet. Je mag natuurlijk ook meteen in actie komen, de (huis)arts inlichten. Dat is eigenlijk de eerste stap.

De (huis)arts moet altijd eerst langskomen wanneer iemand overleden is. Om het overlijden officieel vast te stellen en enkele formulieren in te vullen. Deze formulieren zijn belangrijk voor degene die later de aangifte van overlijden bij de gemeente zal doen. Dit is meestal de uitvaartbegeleider, maar nabestaanden mogen dit gerust ook zelf doen.

Stap twee, uitvaartbegeleider inschakelen

Wanneer de (huis)arts is ingelicht, onderweg is of is geweest, dan is het tijd om een uitvaartbegeleider in te schakelen. Ik heb het in een eerder artikel al eens gemeld (Afscheid nemen van je vader of moeder) dat het op zich niet verplicht is om een uitvaartbegeleider in de arm te nemen. Ik wil mezelf natuurlijk niet de markt uitprijzen hiermee, maar ik vind het belangrijk dit wel te benoemen.

Vergis je echter niet hoeveel werk het doorgaans is om een mooie en passende uitvaart te regelen. Ik denk dat het heel fijn is als een invoelend persoon je ondersteunt, bij alle praktische zaken helpt en er gewoon is als steun en toeverlaat. Ook mét hulp van een uitvaartbegeleider zijn de dagen voor de uitvaart vaak intensief en vol.

Als je graag zelf een aantal zaken wilt regelen met ondersteuning van een uitvaartbegeleider, geef dit dan gerust aan. Bespreek wat je zelf wilt doen en wat niet, en maak er op die manier een samenwerking van waar je zelf de regie hebt.

Stap drie, de opbaring en laatste verzorging

Het eerste dat je samen met de uitvaartbegeleider bespreekt, is waar je overleden dierbare zal worden opgebaard. Of je nu wel of niet bij de overledene wilt zijn in de dagen voor de uitvaart, hij of zij moet ergens worden opgebaard. Thuis of in een rouwcentrum, afhankelijk van waar de voorkeur naar uitgaat.

Thuis opbaren
Als je je dierbare thuis wilt opbaren, dan kan je uitvaartbegeleider je hierbij helpen. Iemand kan op bed of in een kist of mand worden opgebaard. Met een koeling onder die persoon of zonder koeling wanneer iemand een lichte balseming heeft ondergaan. Verschillende keuzes om te maken, waar je uitvaartbegeleider je bij helpt. Ook zal je uitvaartbegeleider (of een assistent) elke dag even langskomen om te controleren hoe het met het lichaam van de overledene gaat.

In een rouwcentrum opbaren
Wil je je dierbare in een rouwcentrum laten opbaren, dan kan je kiezen voor wel of niet bezoeken. In de meeste gevallen zal bezoek op afspraak zijn, maar er zijn ook rouwcentra die  zgn. 24-uurs kamers aanbieden. Je krijgt dan de sleutel en je kunt je dierbare bezoeken op elk moment dat je wilt. Dit is een mooi alternatief als je je dierbare niet thuis wil of kan opbaren, en nog wel veel bij diegene wil zijn.

De laatste verzorging

De laatste verzorging valt eigenlijk samen met de opbaring. Ergens in de periode dat de overledene wordt opgebaard, zal hij of zij ook verzorgd worden. Per situatie zal bekeken worden op welke plek de laatste verzorging plaatsvindt.

De laatste verzorging van een overledene werd vroeger ‘afleggen’ genoemd. Die term gebruiken we eigenlijk niet meer. Bij de laatste verzorging wordt iemand mooi en netjes gemaakt. Zodat degene zoveel mogelijk als zichzelf in de kist of mand ligt. De familie zoekt meestal kleding uit die de overledene graag droeg, of iemands mooiste jurk of pak bijvoorbeeld. Iemands pyjama mag natuurlijk ook, zolang het goed voelt.

Wie de verzorging uitvoert verschilt per uitvaartbegeleider. Sommigen doen het zelf, anderen huren hier zorgzame professionals voor in (zoals ik doe). Familieleden mogen hier bij helpen als ze willen, of alleen toekijken. Wat je zelf prettig vindt. De verzorgenden zullen je hierin begeleiden.

Stap vier, de uitvaart bespreken

Wanneer de eerste dingen zoals de plek van opbaring besproken zijn, is het tijd om een afspraak te maken voor het vervolg. Om te gaan bespreken hoe je de uitvaart wilt invullen. Meestal spreek je een tijd en plaats af met de uitvaartbegeleider om alles rustig door te spreken. Telefonisch kan eventueel ook. Het is handig om de ID kaart of paspoort van de overledene bij de hand te hebben, net als eventuele polissen van een uitvaartverzekering.

Wat zijn zaken die besproken worden? Denk aan de locatie voor de begrafenis of crematie, de locatie van de afscheidsbijeenkomst, uitzoeken van een kist, mand en/of wade, uitzoeken van en bespreken van de tekst op een rouwkaart, een bloemstuk, de rouwauto, een fotopresentatie. Bij alles geldt natuurlijk: indien van toepassing. Je uitvaartbegeleider heeft een tas met mappen en brochures bij zich en kan je adviseren bij alle keuzes. 

Het belangrijkste is dat het een afscheid wordt passend bij de overledene én bij jou/jullie, de nabestaanden. Hoe dit er ook uitziet, alles mag. Van sober en ingetogen, tot uitgebreid met een heel programma. Een goed afscheid is belangrijk. Zodat het afscheid een bruggetje vormt naar de toekomst, die je vorm moet zien te geven zonder je dierbare overledene erin. 

Er is geen dood. Mensen sterven alleen als we ze vergeten.
Als je aan me blijft denken, zal ik altijd bij je zijn.
– Isabel Allende

Stappenplan bij overlijden, stap vijf, de dag van de uitvaart

Ongeveer een week na het overlijden is het zover, de begrafenis of crematie van je dierbare. De uitvaart moet uiterlijk de zesde werkdag na de dag van overlijden plaatsvinden. Dit betekent dat je ongeveer in een week de uitvaart moet regelen. Of dit kort is of lang, dat is persoonlijk. Het kan kort voelen omdat er veel te regelen is. Het kan ook lang voelen voordat het definitieve afscheid daar is.

Op de dag van de uitvaart is de uitvaartbegeleider er voor je. Hij of zij steunt je en begeleidt je van begin tot eind. Net zoveel of weinig als waar je behoefte aan hebt. Zodat jij in alle rust afscheid kan nemen.

Hoe nu verder?

Na de uitvaart volgt vaak nog een administratieve afwikkeling van verschillende zaken. Bankzaken, abonnementen, misschien een huis opruimen en verkopen. Als de uitvaartbegeleider de aangifte van overlijden bij de gemeente heeft gedaan, dan krijg je van haar of hem de ‘akte van overlijden’. Deze akte heb je nodig voor de verschillende instanties om aan te tonen dat iemand overleden is. 

Ik geef jou als nabestaande een gidsje mee waar dit soort administratieve zaken in staan beschreven. Er staat tekst en uitleg in hoe je dit soort zaken aanpakt. Want je hebt al genoeg aan je hoofd vind ik, en je hoeft niet het wiel opnieuw uit te vinden.

Zelf neem ik meestal een week of twee na de uitvaart nog een keer contact op. Om samen dit stuk af te ronden en te horen of ik je nog ergens mee kan helpen. Je verdriet wegnemen kan ik natuurlijk niet, de rouw is van jou. Samen napraten is wellicht prettig, dat is tot zover als ik met je mee kan lopen.

Waar kan ik je mee helpen? Heb je een specifieke vraag hierover of een meer algemene vraag? Bel of mail me gerust, ik sta je graag te woord.