Een dag van nationale rouw. Het klinkt indrukwekkend. Wat gebeurt er op zo’n dag? Wanneer hadden wij in Nederland een dag van nationale rouw? En waarom eigenlijk? Ik ging voor je op onderzoek uit.

Wat is een dag van nationale rouw?

De regering van een land kondigt een dag van nationale rouw of nationale rouwdag af. De aanleiding hiervoor is divers. Dit kan een ramp zijn in (ons geval) Nederland of een ramp waar Nederlanders bij betrokken waren. Zoals de crash van het vliegtoestel MH17 op 17 juli 2014.
Een dag van nationale rouw kan ook de dood of uitvaart markeren van een prominent persoon of personen. De Nederlanders krijgen die dag de gelegenheid hun rouw te betonen. Vaak zijn er herdenkingsactiviteiten waar je aan kan deelnemen. Overigens is een nationale rouwdag niet altijd één dag. Het kan ook meerdere dagen in beslag nemen.

Andere landen kennen ook dagen van nationale rouw. In Frankrijk was dat bijvoorbeeld 8 januari 2015. Toen werden de slachtoffers herdacht van de aanslag op Charlie Hebdo. België kende in maart 2016 drie dagen van nationale rouw. Dit was na de aanslagen in Brussel op 22 maart 2016.

Rituelen die bij een dag van nationale rouw horen

Bij een nationale rouwdag horen bepaalde rituelen. De bekendste is misschien wel het halfstok hangen van vlaggen. Op alle overheidsgebouwen hangt de vlag die dag halfstok. Veel bedrijven en de gewone burger doen hier vaak aan mee. Om hun respect en medeleven te tonen.

Het halfstok hangen van de vlag kan trouwens ook op andere dagen gebeuren dan op een dag van nationale rouw. Dit zijn min of meer officieuze dagen van nationale rouw. De minister-president vaardigt dan een bijzondere vlaginstructie uit. Om die dag als dag van rouw te markeren. Dit was bijvoorbeeld het geval op 20 april 2011, naar aanleiding van de schietpartij in Alphen aan den Rijn. En op 19 maart 2019, naar aanleiding van de aanslag in Utrecht. Een gemeente kan ook besluiten om naar aanleiding van een bepaalde gebeurtenis de vlag halfstok te hangen. Zoals in Oss in 2018, na het ernstige spoorongeval. De gemeente vond het belangrijk om op die manier de slachtoffers te herdenken.

Naast het halfstok hangen van de vlag zijn er vaak herdenkingsactiviteiten op een dag van nationale rouw. Ook wordt er een minuut stilte gehouden, in het hele land op hetzelfde moment. Of zelfs drie minuten, bijvoorbeeld na de terroristische aanslagen in Madrid van 11 maart 2004. Tijdens het moment stilte wordt op allerlei manieren respect getoond. Bijvoorbeeld door het stilzetten van attracties op de kermis en in attractieparken.

Bij herdenkingsactiviteiten kun je denken aan het leggen van kransen bij een bepaald monument. Of aan een eredienst in de kerk, een stille tocht, een herdenking op het centrale plein in de stad, het aansteken van kaarsjes op een bepaalde plek. Sommige activiteiten zullen gepland en geregisseerd zijn, andere ontstaan spontaan.

Welke dagen van nationale rouw kennen we in Nederland?

Sinds de Tweede Wereldoorlog hebben we in Nederland vijf dagen van nationale rouw gehad (bron: Wikipedia). Daarnaast waren er meerdere officieuze dagen van nationale rouw.

Dit waren de vijf nationale dagen van rouw sinds WOII:

• 8 februari 1953: herdenking slachtoffers watersnoodramp in 1953
• 8 januari 1962: herdenking treinramp Harmelen
• 8 december 1962: de dag van de begrafenis van prinses Wilhelmina (theater- en bioscoopvoorstellingen en sportwedstrijden werden afgelast, in openbare gelegenheden mocht de muziek alleen zachtjes te horen zijn en deze moest afkomstig zijn van een van de Nederlandse radio- of televisiezenders)
• 25 november 1963: herdenking van de vermoorde Amerikaanse president John F. Kennedy
• 23 juli 2014: herdenking slachtoffers van de crash van het vliegtoestel MH17. Dit filmpje van de NOS toont een mooi terugblik op deze dag van nationale rouw. Het ontroert me nog steeds als ik er naar kijk.

Op 4 mei hebben we natuurlijk onze jaarlijkse Nationale Dodenherdenking. We herdenken die dag alle militairen en burgers die zijn omgekomen sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Omgekomen in oorlogssituaties én bij vredesoperaties, waar ook ter wereld. Deze dag kan ook gezien worden als dag van nationale rouw.

Samen rouwen verbindt

Een dag van nationale rouw gaat over collectieve rouw. Misschien herken je het gevoel dat je iets wilt dóen, je medeleven wilt laten zien en je respect wilt tonen. Je ontzetting en ongeloof delen. Dit komt vaak tot uiting in een stille tocht. Ik heb er nog nooit in meegelopen, maar ik kan me voorstellen dat het verbindt. Eén bepaalde gebeurtenis heeft al die mensen in beweging gebracht. Iedereen is er om dezelfde, wezenlijke reden. Hoe mooi is dat.

Aan de andere kant hebben de mensen om wie het gaat, de nabestaanden, misschien het gevoel dat ze iets wordt ontnomen. Hún rouw, hún verdriet. En daar gaat heel Nederland mee aan de haal. Dit bezorgt ze wellicht een dubbel gevoel. Daar zal iedereen op zijn of haar eigen manier mee omgaan. In de periode na de ramp met vliegtoestel MH17 is hier bijvoorbeeld het nodige over gezegd en geschreven.

Heb je een vraag over wat je hebt gelezen? Kan ik je ondersteunen of heb je een meer algemene vraag? Bel of mail me gerust, ik sta je graag te woord.